من دکتر محسن مقدم را دیدم!

 

خیابون سپه (امام خمینی ) یه خیابون یه طرفه خیلی شلوغ و پررفت و آمده . از صبح ساعت 9 تا شب ساعت 7 به مدت حداقل 10ساعت این خیابون پر از هیاهو و شلوغی و داد و بیداده . دو طرف راسته خیابون و کوچه های فرعی و پاساژهای اون پرهستند از مغازه هایی که ابزار صنعتی و قفل و لولا می فروشند . مدام ماشین و موتوره که عبور می کنه و بوق می زنه ، مدام چرخی های پر از بار هستند با دادو بی داد برای خودشون راه باز می کنند ، مدام آدمهایی چه کاسب و چه خریدارند که از این طرف خیابون به اون طرفش می روند و وارد و خارج مغازه ها می شوند ، یعنی می خوام بهتون بگم چه هنگامه ایه خیابون سپه ! 

اما جایی از این خیابون هست که وقتی واردش بشی اصلا حس می کنی دیگه تو اون خیابون نیستی . اصلا تو این زمان نیستی . بر می گردی به 100سال قبل و تو صمیمیت و آرامش اون دوران غرق می شی . اون جا جایی بود که من دیروز به طور کاملا تصادفی واردش شدم و یک ساعت تموم بدون این که بفهمم وقت گذشته توش می گشتم .  

دیروز می خواستم توی بانک ملت حسابی باز کنم . بعد از حسن آباد و نرسیده به ولی عصر شعبه ای بود که قبلا دیده بودم. حساب را باز نکردند و گفتند که محل شعبه شون عوض شده و دارند تغییر جا می دهند . بی نتیجه که بیرون اومدم ،  چشمم به تابلوی موزه مقدم درست جنب بانک افتاد . بارها دیده بودم و رد شده بودم . چیز زیادی درباره اش نشنیده بودم  و نمی دونستم چی می تونه باشه ولی خب کنجکاوی و کمی هم اضافه وقت داشتن ، هلم داد تو .  

از همون اول ورودی ش بلیط خریدم به 1500تومان ناقابل . از دم بلیط فروشی چیز خاصی دیده نمی شد . اول هشتی بودم . 4 تا نقشه قدیمی به دیوار بود با اسامی قدیم و موقعیت خونه در اون موقع و آخریش هم نقشه امروز تهران بود . برام کمی جالب شد اسم خیابون شاهرضا و میدون فوزیه رو که دیدم یاد پست هفته قبل خودم افتادم و یه جورایی احساس صمیمیت بیشتری با اون جا کردم ! همه این ها وقتی شروع شد که پام رو توی حیاط گذاشتم و مسحور شدم .    

نمی تونم بهتون بگم اون جا چقدر قشنگ بود . حیاطش ، حوضش ، گلخونه اش ، بنای ساختمونش .آرامشش .اون رو نمی تونم توصیف کنم . همون جا میخکوب شدم . برگشتم و از بلیط فروشه پرسیدم که عکس میشه بگیرم ؟دیده بودم تابلوی عکاسی ممنوع زده بود . اونم گفت بگیر. غیر از من کسی اون جا نبود .  

یک ساعت تموم اون جا گشتم و در و دیوار و هوا و زمین و سقفش رو بلعیدم . خونه اندرونی داشت و بیرونی . حیاط بیرونی و حیاط درونی . حوضخونه داشت و مطبخ و گلخونه و کتابخونه . چیزی که خونه رو ارزشمندترش می کرد جدا از تزئینات جالب و راهروهای پرپیچ و خمش که جون می داد برای قایم موشک بازی و تصویرهایی که به دیوارها بود ، گچبری ها و تابلوهای نقاشی منحصر به فردش و اتاق های تو در توش و باغچه دل انگیزش ، صاحب این خونه بود . صاحب این خونه بود که ارزشمند و والامقام بود و این حس توی جای جای خونه و تو هر خشت و آجری جاری بود به خدا . 

اون جا فهمیدم که صاحب اصلی این خونه کسی بوده به اسم دکتر محسن مقدم از اولین اساتید باستانشناسی دانشگاه تهران . این جا خونه پدریش بوده و دکتر مقدم پسر کوچکتر احتساب الملک . اون  از کودکی به نقاشی علاقه زیادی نشان می داد در مکتب کمال الملک نقاشی یاد گرفت حتی در تابلوی معروف کمال الملک از کلاس درسش نیز محسن مقدم به تصویر کشیده شده . اون یک بار برای تحصیل نقاشی به سوئیس رفت و بک بار برای یادگیری باستان شناسی و تاریخ سفر کرد و این بار با دست پر همراه گروه های باستان شناسی  در برخی از محوطه های تاریخی مانند دیلمان و شوش به کاوش و نظارت و بازرسی پرداخت.او جزو اولین باستان شناسان ایرانی بود که به همراه اساتید باستان شناسی در محوطه های تاریخی فعالیت می کرد. آرم دانشگاه تهران رو اون طراحی کرده بود محسن مقدم در سال 1315 با دختری فرانسوی به اسم سُلما ازدواج کرد . سلما نیز مدتی در رشته باستان شناسی و هنر تحصیل کرده بود. محسن و سُلما در همان سال به ایران بازگشتند .  اونها تصمیم گرفتند همه هم و غم خود را برای برپا کردن یک موزه از اشیای گرانبهایی که در حال از بین رفتن است بگذارند.

مقدم در دفترچه خاطراتش نحوه بدست آوردن بسیاری از اشیای تاریخی موجود در این خانه را شرح داده و گفته که یا آنها را از دستفروش های بازار و یا از مالکانی که قصد تخریب خانه های تاریخی خود را با تمام ملحقاتش داشتند خریده است. برخی دیگر از این اشیا درحال خروج از کشور بودند و یا در حراجی های کشورهای بیگانه دست به دست می شدند که مقدم با ثروت خانوادگی اش آنها را خریده و به ایران برگردانده است.اما بسیاری دیگر از این اشیای تاریخی توسط سفرا و فرهنگیانی که مهمان مقدم بودند به این خانواده هدیه داده شده است مانند اشیایی که حدس زده می شود از بیت المقدس به او هدیه شده است.

مقدم در سال 1351 خانه پدری خود را با تمام آثار ارزشمندش وقف دانشگاه تهران کرد تا اینکه در سال 1366 دار فانی را وداع گفت.پس از مرگش نیز همسرش در سال 69 تولیت موزه را در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار داد .

این بود صاحب این خونه . این بود که این جا رو بسیار ارزشمند تر از اون چیزی که نشون می داد می کرد والا . بهتون توصیه می کنم که اگه گذارتون به اون طرف ها افتاد حتما وقتی برای دیدنش بذارین . بهترین راه رسیدن به اون جا هم متروست . یا ایستگاه حسن آباد پیاده بشین یا دانشگاه امام علی . بعدش 10 دقیقه ای که پیاده روی کنین می رسین . یه تعدادی هم عکس با موبایل فکستنی ام گرفتم که براتون تو ادامه مطلب گذاشتم . حتما ببینینشون .   

کامنت برگزیده  

تیراژه گفته : آپلود اینهمه عکس... !
طراحی شاه قاجار..علاالدین قدیمی..پنجره های با شیشه ی رنگی..حوضخونه...کاشیکاری شومینه..
میدونید آقای رگبار؟...پدر بزرگ و مادربزرگ من هم از آدمهای قدیمی بودند..پدربزرگم بازنشسته ی بانک ملی که دوسال پیش در 92 سالگی رفت و مادربزرگم هست اما حتی بچه هایش را هم نمیشناسد..فقط در خاطراتش زندگی میکندبه لطف بیماری آلزایمر.
بعضی از این اشیا برایم آشنا بودند.عکسشان را دیده ام..یا خودشان را..در خانه ی پدربزرگم..خب..عمه ها یا عمو به حساب قدیمی بودن و بی استفاده بودن خیلی هایشان را دور انداختند..کاش من کمی بزرگتر بودم
و...تشکر برای این پست و زحمتی که برای آپلود اینهمه عکس کشیدید..اتفاقا کیفیت عکسها خیلی عالی بود و کادربندی شما نیز و البته توضیحات روان و صمیمی و دلنشینتان برای عکسها..

  

ورودی خونه  

  

نقشه تهران و موقعیت خونه تو سال 1340 

 

 

 

   

چهارتا عکس بالا ورودی حیاط خونه هستند . حیاط رو جوری طراحی کردندکه با این که چندان بزرگ نیست بسیلر دل انگیز و روح نواز شده  

  

ورودی اتاق برج - روی زنگوله تصویری مثل تصویر پله های تخت جمشید حک شده  

  

نمونه ای از پوسترهایی که قدیم ها چاپ می شده . این پوستر معجزه حضرت علی رو بیان کرده که دست جوانمرد قصاب رو بعد از بریده شدن با ساطور بدستش دوباره چسبونده  

  

 این هم دعای چشم زخم بوده که به 2 ریال می خریدند و به دیوار خونه ها می چسبوندند  

 

کاشیکاری اولین دیدار خسرو و شیرین ، وقتی که شیرین خانوم آبتنی صحرایی تشریف برده بودند . 

 

 

اینم یه راه پله باریک و هیجان انگیز 

 

 کاشیکاری هایی زیبا که در ایوانی به اسم ایوان قاجار انجام شده 

 

 

 

  طراحی های دکتر مقدم برای آرم و لباس اساتید دانشگاه تهران  

 

 

  

اولین تابلوی نقاشی اجداد دکتر مقدم بوده اند، دومی خودش ، سومی هم سلما خانوم . همه نقاشی ها کار خودش بوده  

 

 مجموعه قلمدانهای ایشون . ظاهرا قدیم ها داشتن قلم دان برای اهل قلم از اوجب واجبات بوده . حالا اون اهل قلم هرچی متشخص تر بودده قلدانش هم مرصع تر و منبت کاری تر شده می بوده  

  

این ها هم نقاشی های مقدم بوده وقتی کودک بود ! 

  

نشانهای افتخار زن و شوهر از مقامات ایران و فرانسه . کلی مدال و نشان افتخار از  دولت ایران گرفته بودند . تعدادی کشورهای دیگه هم به اونا نشون افتخار داده بودند اونها حتی از مارشال دوگل هم نشان افتخار دریافت کرده بودند. 

  

روی این بخاری قدیم و شومینه امروزی ما عجب کاری شده بود . تو زمستون کنار این بخاری نشستن و به کاشیکاری ها خیره شدن حالی می داد اساسی! 

  

باورتون میشه این طراحی احمدشاه قاجار بود ؟ مملکت داری بلد نبود لااقل خوب طرح می زد ! 

 

 اینم کتابخونه بود که تمامی کتابها و مجلاتی که مشترک بودند صحافی شده و در دسترس بازدید کننده ها بود . کلی کتاب خارجی و مجله خارجی هم بود . خیلی هاشون درباره تاریخ و باستانشناسی بودند . مجلات قدیمی ایران هم بود مجله سیاه و سپید رو مربوط به سال 52 ورق زدم و حالی بردیم .  درباره قهرمانی فوتبال ایران در بازیهای آسیایی گزارشی داشت و مطالب جالب دیکه ای درباره هنرپیشه های اون دوره . مثلا نوشته بود گوگوش برای یه اجرا در رشت ۲۲هزار تومان گرفته بود و اون موقع عدد خیلی زیادی بود .

 

 

 

 

این ها نماهای دیگه ای از این حیاط با صفا . عاشق اون حوض و نیلوفرهای اّبیش شدم من به خدا  

 

  این پنجره در حوضخونه استفاده می شد . جایی که تابستونها که همه جا گرم بود خنک و دل انگیز بود  

  

استفاده از این عروسکها به عنوان تزئین خونه ها اون موقع ها مد بود . من خودم وقتی بچه بودم تو خونه چند نفر از اقوام دیده بودم

 

 

این هم علائدینی قدیمی !   

  

تجهیزات گردشگری و کاوش دکتر مقدم  

  

مجموعه عکسهای محسن و سلما مقدم . اولین عکس بالا مربوط به روز عروسیشون بوده  

  

دکتر مقدم با لباس استادی دانشگاه تهران  

 

و این هم آخرین عکسی که این زن و شوهر فوق العاده ما با هم انداختند  

رفقا خیلی جاهای دیگه بود که نتونستم عکس بگیرم یا گرفتم تار افتاد .  رخصت